Ана сүтімен қоректендірудегі мәселелер

Мазмұны

Жалпы ақпарат

Ана сүтімен қоректендірудегі мәселелер

Емшек ұшының ауырсынуы

Сүт безінің қатаюы немесе емшектің толуы

Балаға сүттің жетіспеуі

Сүттің тығындалуы (емшекте сүттің іркілуі)

Сүт безінің инфекциясы

Кандидоз

Басқа аурулар

Жалпы ақпарат

Ана сүтімен қоректендіру балаға зор пайда әкеледі. Ана сүтінде баланың сау және мықты болып өсуіне қажетті қоректік заттектер бар. Сонымен қатар, ана сүтінде болатын кейбір заттектер баланы кейбір аурулар мен жұқпалардан қорғайды. Бұл ананың денсаулығын да қолдайды. Қатерлі ісіктің кейбір түрлерінің дамуы баласын емізген аналарда сирек кездеседі. 

Суретте сау сүт безінің анатомиялық құрылысы келтірілген.

Сау әйелдер баласын кемінде, алғашқы алты ай бойы емізгені дұрыс. Белгілі бір жағдайларда бұл жарамды емес, мысалы, АИТВ инфекциясы немесе белсенді сатыдағы туберкулез болса, анасы баласын емізбегені жөн, себебі, жұқпа берілуі мүмкін.

Белгілі бір дәрілік құралдар, тыйым салынған есіткілік заттектер немесе алкоголь да ана сүті арқылы түсіп, балаға зиян әкелуі мүмкін.

Ана сүтімен қоректендірудегі мәселелер

Ана сүтімен қоректендіргенде пайда болатын мәселелер жас (алғаш босанған) аналарда кең таралған. Көптеген мәселелердің алдын алуға немесе шешуге болады. Егер сізде емізгенде мәселелер болса, ана сүтімен қоректендіруге маманданған дәрігерден кеңес алу қажет.

Баланы емізу (ана сүтімен қоректендіру) ана мен бала үшін жақсы тәжірибе. Дұрыс қоректендіруді үйрену үшін уақыт пен тәжірибе қажет.

Сізге бұл үрдісте көмектесе алатын кейбір тұстар:

• баланы емізуді перзентханада, бала туысымен бастаған жөн.
• емізуді бастар алдында ана сүтімен қоректендіруге маманданған дәрігерден кеңес алу қажет.

Емшек ұшының ауырсынуы

Баланы емізе бастаған алғашқы күндері немесе апталарда жайсыздық сезімі болады. Кейбір емізетін аналар емшек ұшының ауырсынуын ашу, қышу немесе күйдіру сезімі секілді сипаттайды. Жайсыздық, әдетте, біраз уақыттан кейін өтеді.

Емшек ұштарының ауырсынуы көптеген себептерге байланысты:

• ​емізу техникасының дұрыс еместігі
• баланың емізуде дұрыс орналаспауы
• емшек ұшына дұрыс күтім жасалмауы.

Көптеген әйелдер емшек ұшының ауырсынуын сезбейді. Емізу кезінде баланың орналасуын өзгерту жағымсыз сезімдерді азайтуы мүмкін.

Емшектен айыру кезінде бала емшек емуді жалғастырса, емшек ұшының қабынуы байқалады. Емшекті  емуін тоқтату үшін баланың аузының шетіне абайлап саусақ салып, емшектен дұрыс айыру арқылы балаға көмектесе аласыз.

Тым құрғақ немесе ылғал тері де емшек ұшының ауырсынуына апаруы мүмкін. Терінің баздануы жасанды (синтетикалық) маталардан жасалған емшекқап кигенде байқалуы мүмкін. Бұл маталар тер бөлінуін арттыруы мүмкін. Терінің табиғи майлайтын бөліктерін жоятын сабын мен ерітінділер қолдану терінің құрғақтығына апаруы мүмкін. Зәйтүн майы, арнайы сүтше немесе жақпа майлардың құрамында ланолин болса, құрғақ және сызаттанған емшек ұшының жазылуына көмектеседі.

Көптеген балалар тісі шыға бастағанда емшек ұшын тістеп, шайнай бастайды. Балаға емізер алдында бірнеше минут бұрын салқын және ылғал затты шайнауға берсе, бұл мәселені шешуге болады. Ыдыс жууға арналған таза, ылғал, салқын губка жақсы көмектеседі. Басқа емшекті емізу алдында балаға осындай губканы беріңіз.

Сүт безінің қатаюы немесе емшектің толуы

Сүт бездерінің қатаюы – босанғаннан кейін бірнеше күн өткенде емшекте қан мен сүттің баяу толуының, сүт түзілгендігінің белгісі. Баланы емізуге кедергі емес.

Сүт бездерінің қатаюы емшекте орналасқан қантамырларының бітелуі нәтижесінде пайда болады. Емшек ісініп, тығыз болады, ауырсынады. Емшек ұштары дұрыс сыртқа шығып тұрмайды, бұл баланың емшекті дұрыс емуіне кедергі келтіреді.

Сүттің рефлекторлық келуі және окситоцин рефлексі – емізу кезіндегі табиғи үрдіс. Түзілген сүт бездердің түтіктеріне келеді. Ауырсыну, ширығу, мазасыздану бұл үрдістің дамуына кедергі келтіруі мүмкін. Алдын алу келесідей түрде болуы тиіс:

• Босаңсуды және денені дұрыс орналастыруды үйрену
• Емізу кезінде алаңдайтын факторларды шектеу, нәзік уқалау және емшекке мұқият күтім жасау.  

Жиі (тәулігіне 8 немесе одан көп рет) және әр емізгенде 15 минут бойы емізу сүт бездерінің қатаюының алдын алуы мүмкін.  

Сүт бездерінің қатаюының алдын алудың басқа тәсілдері:

• Емшекті жиі емізу немесе сүтті арнайы сауғышпен сауып алу. Электр сүт сауғыштары жақсырақ жұмыс істейді.
• контрастылық душ қабылдау (жылы және салқын сумен кезек) жағымсыз сезімдерді азайтуға көмектеседі.

Балаға сүттің жетіспеуі

Балаға сүттің қажеттілігі анасында сүттің түзілуіне пропорционал. Жиі емізу, жақсы демалу, дұрыс тамақтану және сұйықтықты жеткілікті тұтыну сүттің түзілуіне ықпал етеді.

Баланың бойы мен салмағын өлшеу - оның сүтті жеткілікті тұтынуына көз жеткізудің жақсы тәсілі. Баланың  сүтті жеткілікті тұтынуы туралы дәрігерден сұраңыз.

Сүттің тығындалуы (емшекте сүттің іркілуі)

Сүттың тығындалуы мүмкін (емшекте сүттің іркілуі). Бұл орын алуы мүмкін, егер бала нашар қоректенсе, анасы емізуді жіберіп алса (емшектен айыруда), немесе анасы тым тар емшекқап киетін болса.

Сүттің тығындалуының белгілері (емшекте сүттің іркілуі): ауырсыну, температураның артуы, емшектің белгілі бір тұсында қызару немесе емшек терісінің астында түйін болуын сезіну.

Түтік ашылғанда емшек ұшында кішкентай ақ нүкте көрінеді. Ауыратын тұсты уқалау және абайлап басу тығындалуды жоюға көмектеседі.

Сүт безінің инфекциясы

Емшектің инфекциясы (мастит) бұлшық етінде ауырсынуды, қызбаны, қызаруды, сүт безінің сезімталдығын туындатады, көбінесе, бір жағында. Бұл симптомдар пайда болса, дәрігерге көрініңіз.

Емшектің инфекциясы келесі аналарда жиі пайда болады:

• күйзеліске және шаршауға ұшыраған аналар
• емшек ұшы сызаттанған, сүт түтіктері бітелген немесе сүт бездері қатайған аналарда
• емшек емізуді жіберіп алатын анада
• тар емшекқап киетін аналарда.

Көбінесе емдеуге кіретіндер:

• инфекцияны емдеу үшін бактерияға қарсы препараттарды қолдану
•  ауырсынған тұсқа ылғал спиртті компресстер қолдану
• демалу
• емізгенде ыңғайлы емшекқап қолдану.

Зақымданған емшектен емізу тез жазылуына ықпал етеді. Ана сүті бала үшін қауіпсіз, емшекте инфекция болғанымен.

Баланы қос емшекпен емізу маңызды. Бұл сүт безінің қатаюының алдын алады.

Ұсыныстар:

• Егер емізу жайсызыдқ туындатса, сүтті қолмен немесе сауғышпен сауып алыңыз.
• Алдымен сау емшекті емізіңіз, жағымсыз сезім өткенге дейін. Осы мәселемен күресу туралы дәрігермен кеңесіңіз.

Кандидоз

Кандидоз – кең таралған зеңдік инфекция, анадан балаға емізу кезінде беріледі. Зеңдер (Candida albicans) жылы, ылғал жерде мекендейді.

Баланың ауыз қуысы және ананың емшек ұшы – зеңдер өсуі үшін оңтайлы жер. Кандидоз бактерияға қарсы препараттармен емдеу кезінде немесе одан кейін жиі пайда болады.

Анада кандидоздың симптомдары – қою қызыл түсті, сезімтал емшек ұшы немесе емізу кезінде немесе одан кейінгі жағымсыз сезіну. Баланың ауыз қуысындағы ақ және қызарған тұстар – кандидоздың симптомдары.

Сондай-ақ, балада баздану, көңіл-күйінің өзгеруі, емшекті жиі сұрауы байқалуы мүмкін. Зеңге қарсы емдеу алу үшін дәрігерге көріну қажет.

Басқа аурулар

Температураның артуы немесе басқа ауруға шалдыққан болсаңыз, дәрігерге көрініңіз. Көптеген аурулар кезінде емізе беруге болады, балаға зиянсыз. Сүтпен берілетін антиденелер балаға пайда әкеледі.